Onlangs publiceerden het Planbureau voor de Leefomgeving de ‘Integrale Circulaire Economie Rapportage van 2023’ waarbij de voortgang van de transitie naar een circulaire economie in Nederland geschetst wordt. En daar valt nog veel winst te behalen. Dit geldt ook voor de Waddeneilanden. Een grote omslag naar een meer circulaire economie is cruciaal voor de eilanden. Ze zijn over de jaren heen voor een groot deel afhankelijk geworden van dienstverlenende economieën, maar ze willen weer terug naar de van oudsher zelfvoorzienende eilanden.
Terug naar zelfvoorziening
Klimaatverandering en grote afhankelijkheid noodzaken de eilanden om terug te keren naar oude tijden van zelfvoorziening. Onder andere energie, materialen, afval en zoet water moeten zoveel mogelijk van de eilanden zelf komen en er blijven. Dit concludeerde burgemeester Michiel Uitdehaag van Texel onlangs op het Waddensymposium in Dokkum.
De eilanden zijn in deze tijd bijvoorbeeld volledig afhankelijk geworden van de aanvoer van materiaal en de afvoer van afval door de dienstverlenende economieën. Deze af- en aanvoer zorgt voor overtollige stikstof en CO2 uitstoot. Daarnaast verstoort de aanleg van waterleidingen en stroomkabels ook de waddenbodem. De noodzaak is hoog om hier verandering in aan te brengen.
Experimenteren met circulaire projecten
De eilanden zijn een ideale plek om te experimenteren met diverse circulaire projecten. Zo zijn boeren op Texel twee jaar geleden begonnen met een proef: zij slaan regenwater dat in de herfst en winter valt 15 meter onder de grond op. In de zomer wordt dit water weer gebruikt, wat erg waardevol is bij de watertekorten in de droge zomers. Op Ameland worden momenteel de mogelijkheden bekeken voor het hergebruiken van douchewater van toeristen.
Daarnaast zijn de eilanden ook volop aan het experimenteren met slimme opslag van energie. Zo is er op Ameland een test uitgevoerd om energie in waterstof op te slaan en vervolgens via een brandstofcel elektriciteit beschikbaar te maken. Daarnaast wordt er ook onderzocht of opslag in grote accu’s een goede oplossing is.
Repareren, recyclen en hergebruiken
De eilanden willen ook belangrijke ambachten laten terugkeren. Zo zijn er bijvoorbeeld veel matrassen en bedden te vinden op de eilanden, onder andere voor de vele toeristen. Dit zorgt daarnaast ook voor grote aan- en afvoerstromen. De eilanders kunnen beter bekijken hoe ze deze materialen weer kunnen repareren of hergebruiken door de aanwezigheid van wol en vezelhennep op de eilanden. Op Ameland keren bepaalde ambachten al terug. Zo wordt de wol van de Amelander schapen gesponnen en maken de molens weer mosterd, meel en olie dat op het eiland gebruikt kan worden.
Op Texel wil de gemeente gaan werken met materiaalstroomanalyses. Zo kan beter inzichtelijk gemaakt worden welke materialen op het eiland aankomen en wat er ook weer vanaf gaat. Daardoor kan er vervolgens beter bepaald worden hoe verschillende grondstoffen slim kunnen worden hergebruikt.
Inzet programma Waddeneilanden
Alle eilanden voelen de urgentie om stappen te zetten naar een circulaire economie. En dat maakt het ook direct interessant: alle eilanders kunnen weer van elkaar leren en goede initiatieven van andere eilanden kunnen snel worden overgenomen. Zo bestaat er een programmalijn van Samenwerkingsverband De Waddeneilanden dat gericht is op circulariteit. Hierbij zijn de belangrijkste pijlers: een gunstiger ontwikkelingsklimaat, dat wat het eiland biedt optimaal benutten en slimmer omgaan met water. Vanuit deze samenwerking hopen de Waddeneilanden sneller gunstige circulaire stappen te zetten.
